Τετάρτη 13 Ιουλίου 2011

SPLEEN


"The word spleen comes from the Greek σπλήν, and is the idiomatic equivalent of the heart in English, i.e. to be good-spleened (εὔσπλαγχνος) means to be good-hearted or compassionate."
"The connection between spleen (the organ) and melancholy (the temperament) comes from the humoral medicine of the ancient Greeks. One of the humours (body fluid) was the black bile, secreted by the spleen organ and associated with melancholy. In contrast, the Talmud (tractate Berachoth 61b) refers to the spleen as the organ of laughter while possibly suggesting a link with the humoral view of the organ. In the eighteenth- and nineteenth-century England, women in bad humour were said to be afflicted by the spleen, or the vapours of the spleen. In modern English, "to vent one's spleen" means to vent one's anger, e.g. by shouting, and can be applied to both males and females. Similarly, the English term "splenetic" is used to describe a person in a foul mood."
(Wikipedia)



CHARLES BAUDELAIRE


SPLEEN (1)

Je suis comme le roi d'un pays pluvieux,
Riche, mais impuissant, jeune et pourtant très vieux,
Qui, de ses précepteurs méprisant les courbettes,
S'ennuie avec ses chiens comme avec d'autres bêtes.

Rien ne peut l'égayer, ni gibier, ni faucon,
Ni son peuple mourant en face du balcon.
Du bouffon favori la grotesque ballade
Ne distrait plus le front de ce cruel malade ;

Son lit fleurdelisé se transforme en tombeau,
Et les dames d'atour, pour qui tout prince est beau,
Ne savent plus trouver d'impudique toilette
Pour tirer un souris de ce jeune squelette.

Le savant qui lui fait de l'or n'a jamais pu
De son être extirper l'élément corrompu,
Et dans ces bains de sang qui des Romains nous viennent,
Et dont sur leurs vieux jours les puissants se souviennent,
Il n'a su réchauffer ce cadavre hébété
Où coule au lieu de sang l'eau verte du Léthé.


SPLEEN (2)

Είμαι σαν ένας βασιλιάς σε ομιχλώδη χώρα
βαθύπλουτος μ' ανίσχυρος και γερασμένος πρόωρα
που αηδιάζει με των αυλικών του τα παιχνίδια
βαριέται γάτες και σκυλιά και τ' άλλα κατοικίδια

ούτε τραγούδι ή γιορτή το πνεύμα χαλαρώνει
ούτ' ο λαός του που πεθαίνει αντίκρυ απ' το μπαλκόνι
στ' αγαπημένου του τρελού την πρόστυχη μπαλάντα
το μέτωπο του δεν γελά σκληρό και γκρίζο πάντα

τάφος το απέραντό του γίνεται κρεβάτι
ενώ οι πουτάνες της αυλής του κλείνουνε το μάτι
Ο άγγελος του δεν μπορεί παρ' όλη τη σοφία
να βγάλει απ' το είναι του την χαλασμένη ουσία

κι αυτά τα αιμάτινα λουτρά γνωστά μας απ' τη Ρώμη
που στα στερνά του οι ισχυροί θυμούνται τώρα ακόμη
δεν το γιατρεύουν το κορμί του ηλίθιου τούτου άρρωστου
που αντί για αίμα ένα νερό πράσινο τρέχει εντός του

(Μετάφραση Νίκος Φωκάς)

SPLEEN (3)

Είμαι σαν κάποιο βασιλιά σε μια σκοτεινή χώρα,
πλούσιον, αλλά χωρίς ισχύ, νέον, αλλά από τώρα
γέρο, που τους παιδαγωγούς φεύγει, περιφρονεί,
και την ανία του να διώξει ματαιοπονεί

μ' όσες μπαλάντες απαγγέλλει ο γελωτοποιός του.
Τίποτε δε φαιδρύνει πια το μέτωπο του αρρώστου,
ούτε οι κυρίες ημίγυμνες, που είν' έτοιμες να πουν,
αν το θελήσει, πως πολύ πολύ τον αγαπούν,

ούτε η αγέλη των σκυλιών, οι ιέρακες, το κυνήγι,
ούτε ο λαός. Προστρέχοντας, η πόρτα όταν ανοίγει.
Γίνεται μνήμα το βαρύ κρεβάτι του, κι αυτός,
χωρίς ένα χαμόγελο, σέρνεται σκελετός.

Χρυσάφι κι αν του φτιάχνουν οι σοφοί, δε θα μπορέσουν
το σαπισμένο τού είναι του στοιχείο ν' αφαιρέσουν,
και με τα αιμάτινα λουτρά, τέχνη ρωμαϊκή,
ιδιοτροπία των ισχυρών τότε γεροντική,
να δώσουνε θερμότητα σ' αυτό το πτώμα που έχει
μόνο της Λήθης το νερό στις φλέβες του και τρέχει.

(Μετάφραση: Κώστας Καρυωτάκης)

ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ

11 σχόλια:

Ερατώ είπε...

Το ήξερα ότι θα το έβαζα αυτό κάποια στιγμή...

Astrofegia είπε...

Ωραίο τραγούδι!
Μακάρι να υπήρχε ευσπλαχνία στον κόσμο...!
Καλημέρα!

Ερατώ είπε...

Astrofegia!
Χαίρομαι που σου αρέσει!
Είναι αγαπημένο μου και ως τραγούδι και ως ποίημα.
Καλή σου μέρα!
Φιλιά πολλά!

Lilith είπε...

Δεν γνώριζα ούτε το ποίημα, ούτε το τραγούδι.
Καλά έκανες και έβαλες και τις δύο μεταφράσεις. Αν και τα γαλλικά μου είναι από ελάχιστα μέχρι ανύπαρκτα, έχω την αίσθηση ότι η μετάφραση του Καρυωτάκη είναι πιο κοντά στο ορίτζιναλ.
Μου άρεσε που έβαλες στην αρχή την εξήγηση για τη λέξη από το Wiki.
Είναι υπέροχο ποίημα και 'ζωντανεύει' άψογα τον βουτηγμένο στη λήθη βασιλιά.
Σχεδόν, μπορείς να 'μυρίσεις' την ψυχή του που αποσυντίθεται. :)

Φιλιά πολλά, Ερατώ μου!

Ερατώ είπε...

Lilith!
Και για μένα αυτό το ποίημα είναι σημαντικό με διάφορους τρόπους.
Το έβαλα για να αυτο-επικριθώ επειδή ειδικά εκείνη τη μέρα ήμουν σε κατάσταση spleen με την έννοια της μελαγχολίας και της απομόνωσης.
Ο βασιλιάς έχει όντως μια σάπια ψυχή, ίσως έχει όμως ελαφρυντικό γιατί μάλλον πάσχει σε κάποιο βαθμό από κατάθλιψη. Μου αρέσει που η θλίψη συνδέεται με την απομάκρυνση και το spleen με την ασπλαχνία όπως επίσης και αυτός ο "σωματικός" προσδιορισμός της διάθεσης που υπήρχε από την Αρχαία Ελλάδα.
Μου μένει αναπάντητο το ερώτημα: είχε ο βασιλιάς τη δυνατότητα να ξεφύγει από το spleen; Ήταν τελικά αδυναμία ή απλά αλαζονία και σκληρότητα;
Πιστεύω πως έχεις δίκιο για τη μετάφραση του Καρυωτάκη (ούτε εγώ ξέρω γαλλικά, το έβαλα όμως στο google- μετάφραση).
Συγνώμη για την πολυλογία!
Καλό σου απόγευμα νεραϊδούλα!

Velvet είπε...

Η Ερατω ηταν
μια από τις εννέα μούσες
Προστάτευε τους ερωτευμένους
Το όνομα της σημαίνει
ερωτεύομαι, αγαπώ
Κι ο έρωτας μερικες φορες
είναι μελαγχολικός

Για σενα
Γλυκιά μου μελαγχολική Ερατω
Ακουσε τον αγαπημενο μου Leo Ferre
να τραγουδα την Spleen
Του Baudelaire

Léo Ferré - Spleen
-

Ερατώ είπε...

Velvet!
Έχω την αίσθηση πως όλα είναι μελαγχολικά, μάλλον γιατί έτσι τα νιώθω εγώ! :)
Εντάξει, όχι πάντα...
Σε ευχαριστώ για το όμορφο σχόλιο και για το τραγούδι του Leo Ferre.
Άκουσα κι άλλα τραγούδια του, είναι πολύ όμορφα, δεν τον ήξερα.
Σε ευχαριστώ και πάλι!
Να έχεις μια όμορφη Κυριακή ,χωρίς spleen φυσικά!

Leviathan είπε...

υπέροχο :-) καλή εβδομάδα :-)

Ερατώ είπε...

Leviathan!
Ευχαριστώ για την επίσκεψη!
Καλή βδομάδα φίλε μου!

leondokardos είπε...

Χθες σου άφησα σχόλιο αλλά ήσως δεν ήρθε.
Απο... μελαγχολική διάθεση συμφωνώ, υπάρχει και πως να μην υπάρχει.
Όταν μεταξύ των άλλων βλέπεις την έλειψη συναισθημάτων και ευσπλαχνίας.

Ερατώ είπε...

Leondokardos!
Είναι και η κατάσταση στη χώρα μας που μοιάζει να έχει περιπέσει όλη σε spleen!
Δύσκολα είναι αισιόδοξος κάποιος μέσα σε αυτό το κλίμα...
Μόνο η παραλία ίσως μπορεί να μας βοηθήσει!
Καλή σου μέρα!